Έλκη κάτω άκρων

Ως έλκος ποδός μπορεί να οριστεί μια ανοιχτή πληγή στο κάτω άκρο, λόγω μείωσης  του πάχους του δέρματος με αποτέλεσμα τη χρόνια εξέλιξη της πληγής. Το έλκος μπορεί να περιβάλλεται από σκληρό ή αποχρωματισμένο ιστό με μειωμένη κυκλοφορία. Η  κατάσταση του δέρματος γύρω από το έλκος είναι εξαιρετικά σημαντική για την έκβαση της επούλωσης και όσο πιο υγιής είναι η γύρω περιοχή του έλκους τόσο μεγαλύτερη είναι η επιτυχία της θεραπείας.

Τα έλκη τείνουν να μην επουλώνονται από μόνα τους και συχνά επαναλαμβάνονται, ειδικά αν προκύψουν επιπλοκές. Η θεραπεία των ελκών των κάτω άκρων έχει υψηλό κοινωνικό κόστος, τόσο από την άποψη της δαπάνης όσο και της ψυχολογικής επιβάρυνσης για τον ασθενή.

Ανάλογα με την αιτιολογία δημιουργίας ενός έλκος κάτω άκρων υπάρχουν οι εξής κατηγορίες:

1. Φλεβικά έλκη

Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος του αγγειακού έλκους κάτω άκρων.
Οι ασθενείς συχνά έχουν ιστορικό με οίδημα στα κάτω άκρα (πρησμένα πόδια), φλεβίτιδα, ή κατεστραμμένες διαρρέουσες φλέβες (φλεβική ανεπάρκεια), ή μπορεί να είχαν προηγουμένως θρόμβωση (θρόμβοι αίματος) είτε στην επιφάνεια ή στο βάθος των φλεβών των ποδιών τους (μετα-θρομβωτικά έλκη).

Τα φλεβικά έλκη ποδιών παρουσιάζονται κυρίως στο κατώτερο άκρο, πάνω ή κοντά στον αστράγαλο.

 Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά των φλεβικών ελκών των ποδιών είναι:

• ακανόνιστα όρια της πληγής:
              – Το δέρμα γύρω από το έλκος είναι συχνά αποχρωματισμένο
              – Η παρουσία του οιδήματος μπορεί να προκαλέσε λάμψητου δέρματος και σφίξιμο του περιβάλλοντος δέρματος
• Η θερμοκρασία του δέρματος μπορείνα αυξάνεται με το άγγιγμα
• Το ίδιο το έλκος μπορεί να: – είναι κόκκινο

          -είναι μολυσμένο,

          – έχει σημαντικές εκκρίσεις

Το 30% έως 50% των φλεβικών ελκών είναι μετα-θρομβωτικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εν τω βάθει φλέβες επηρεάζονται, σε αντίθεση με τα έλκη κιρσών, από το μετα-θρομβωτικό σύνδρομο που αναπτύσσεται σταδιακά και που θα συνεχίζει να επιδεινώνεται εάν δεν υπάρχει θεραπεία.
Αυτού του είδους το έλκος γίνεται ολοένα και λιγότερο συχνό λόγω της βελτιωμένης πρόληψης της φλεβίτιδας, κατά τα τελευταία 15 χρόνια.

Οι παράγοντες κινδύνου των φλεβικών ελκών περιλαμβάνουν:

Κληρονομικούς παράγοντες της φλεβικής νόσου
Καθιστική ζωή, παχυσαρκία
Ηλικία: πιο συχνές άνω των 60 ετών
Γυναικείες ορμόνες
Μικρο-προβλήματα του κυκλοφορικού (διαβήτης)
Νεφρική ανεπάρκεια
Εργασία με ορθοστασία για περισσότερο από έξι ώρες την ημέρα οδηγεί σε αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των κιρσών σε γυναίκες και άνδρες
Υπερ-πηκτικότητα του αίματος σε περίπτωση θρόμβωσης

Αρτηριακά έλκη

Τα αρτηριακά έλκη εμφανίζονται λιγότερο συχνά από ό, τι τα φλεβικά έλκη.

Τα αρτηριακά έλκη προκύπτουν στις κάτω περιοχές του σώματος (στο πόδι, μακριά από τον αστράγαλο, στην πτέρνα ή στο μπροστινό μέρος του πέλματος) όπου έχει υπάρξει κάποια εξωτερική ζημιά  (π.χ. χτύπημα, ξύσιμο) που συχνά όμως περνά απαρατήρητη από τον ασθενή.

Τα αρτηριακά έλκη μπορεί να εμφανιστούν σε ασθενείς με:

Περιφερική αρτηριακή νόσο, αρτηριοσκλήρωση, διαβήτη κ.λ.π. ως αποτέλεσμα της κακής αρτηριακής κυκλοφορίας.

Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά των ελκών αυτών είναι:

– στρογγυλές, ομαλές άκρες
– βαθύ,  εμφάνιση νεκρωτικού ιστού
– χωρίς μυρωδιά
– το πόδι, όταν είναι ανυψωμένο, συχνά γίνεται ωχρό- λευκό / κίτρινο
– επώδυνο, ιδιαίτερα τη νύχτα, επιδεινώνεται από την τοποθέτηση του άκρου σε οριζόντια θέση (π.χ. στο κρεβάτι)

Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση των αρτηριακών ελκών είναι:

     διαβήτης
     κάπνισμα
     υψηλή πίεση του αίματος
     υψηλή χοληστερόλη
     παχυσαρκία
     οικογενειακό ιστορικό της περιφερικής αγγειακής νόσου ή στεφανιαίας νόσου.

Μικτά έλκη

Τα μικτά έλκη είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού των δύο ελκών: φλεβικό και αρτηριακό.
Η αιτιολογία των μικτών ελκών είναι πολύπλοκη και μπορεί να αλλάξει γρήγορα τον χαρακτήρα τους, π.χ. όταν η αρτηριακή νόσος είναι ταχέως εξελισσόμενη.
Βασικός παράγοντας για τη λήψη των αποφάσεων θεραπείας είναι εάν η αρτηριακή νόσος αφεθεί χωρίς θεραπεία, όταν βρίσκεται σε εξέλιξη.